दुई महिनामा नेपालका शीर्ष १० निर्यात वस्तु : भटमासको तेलमै आधा हिस्सा
Author
NEPSE TRADING
काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो दुई महिनामा नेपालले ४७ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ बराबरका वस्तु निर्यात गरेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा निर्यात ८८.५७ प्रतिशतले बढेको छ। तर यो वृद्धिको मुख्य आधार केही सीमित वस्तुहरूमा मात्र केन्द्रित भएको देखिन्छ। विशेषगरी भटमासको तेल नै कुल निर्यातको आधाभन्दा बढी हिस्सामा देखिएको छ।
भटमासको तेल : निर्यातको आधार
सबैभन्दा ठूलो निर्यात वस्तु भटमासको तेल हो। दुई महिनामै करिब २० अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ बराबरको भटमासको तेल निर्यात भएको छ। यो कुल निर्यातको ५६.८४ प्रतिशत हो। यसले नेपालका निर्यातमा विविधता भन्दा बढी एकल वस्तुमा निर्भरता रहेको स्पष्ट देखाउँछ। सोयाबिन तेलको निर्यात भारत र तेस्रो मुलुकतर्फ भइरहे पनि, यसको कच्चा पदार्थ भने आयातमै निर्भर छ।
चिया, कफी र मसला
दोस्रो स्थानमा चिया, कफी र मसला परेका छन्। यस शीर्षकअन्तर्गत दुई महिनामा करिब १८ अर्ब ९४ करोड रुपैयाँ बराबरको निर्यात भएको छ। नेपालका मसला उत्पादन (जस्तै अदुवा, इलामको चिया, कालो मरिच) अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा माग बढ्दै गएका कारण यो क्षेत्रमा उल्लेख्य योगदान देखिएको हो।
कपडा, गार्मेन्ट्स र फाइबर
निर्यातको अर्को ठूलो हिस्सा कपडा र गार्मेन्ट्ससँग सम्बन्धित छ।
मानव निर्मित फाइबर (Rs. 20.12 अर्ब),
नन-निटेड कपडा (Rs. 14.95 अर्ब),
निटेड कपडा (Rs. 9.18 अर्ब),
टेक्सटाइल फाइबर (Rs. 12.33 अर्ब) लगायतका शीर्षकले नेपाली गार्मेन्ट्स उद्योग अझै निर्यातमुखी रहेको संकेत गर्छ।
यसरी हेर्दा, नेपालका परम्परागत वस्तु जस्तै गार्मेन्ट्स, कर्पेट, ऊनी उत्पादनहरू अझै निर्यात सूचीमा मजबुत स्थानमा छन्।
कर्पेट र ऊनी उत्पादन
नेपालको परम्परागत कर्पेट (Rs. 17.33 अर्ब) यस अवधिमा उल्लेख्य वृद्धि भएको वस्तु हो। यस्तै, ऊन र ऊनी धागोमा पनि निर्यात वृद्धि देखिएको छ। यी उत्पादनहरू प्रायः युरोपेली मुलुकतर्फ निर्यात हुने गरेका छन्।
अन्य निर्यात वस्तु
शीर्ष १० निर्यातमा कृषि उत्पादन (तरकारी, तयारी परिकार, पशु आहार) र काठजन्य सामग्री समेत परेका छन्। यी वस्तुहरूको निर्यात बढ्नु नेपालका स्थानीय उद्योग र कृषिमा सकारात्मक संकेत मानिएको छ।
यद्यपि निर्यात वृद्धिदर उच्च देखिए पनि यसको संरचना अत्यधिक असन्तुलित छ। कुल निर्यातको आधा भन्दा बढी केवल भटमासको तेलमा अडिएको छ भने, कपडा र गार्मेन्ट्समा पनि ठूलो हिस्सा रहेको छ। यस्तो संरचना दीर्घकालीन रूपमा निर्यात जोखिमपूर्ण हुने विज्ञहरूको भनाइ छ।
यदि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा भटमासको तेलको माग घट्यो वा प्रतिस्पर्धा बढ्यो भने नेपालका निर्यात आम्दानीमा ठूलो असर पर्नेछ। त्यसैले निर्यात विविधीकरणतर्फ ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता प्रष्ट भएको छ।
नेपालको निर्यात वृद्धिदर उत्साहजनक भए पनि यसले देखाएको वास्तविकता के हो भने : नेपाल अझै सीमित वस्तुमा अडिएको छ। दीर्घकालीन निर्यात क्षमता बढाउन कृषि, औद्योगिक उत्पादन, सूचना प्रविधि र सेवा क्षेत्रतर्फ ध्यान दिन आवश्यक देखिन्छ।
