चार महिनामा मुद्रास्फीति ऐतिहासिक रूपमा न्यून, खाद्य मूल्य घट्दा उपभोक्तालाई राहत

काठमाडौं । आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो चार महिना (२०८२ कात्तिकसम्म) को तथ्याङ्कले देशको मुद्रास्फीति अवस्था उल्लेखनीय रूपमा नियन्त्रणमा रहेको देखाएको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार २०८२ कात्तिक महिनामा वार्षिक विन्दुगत उपभोक्ता मुद्रास्फीति १.११ प्रतिशत मा सीमित भएको छ। अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा यस्तो मुद्रास्फीति ५.६० प्रतिशत रहेको थियो।

खाद्य समूह ऋणात्मक, गैर–खाद्यमा सामान्य वृद्धि

समीक्षा महिनामा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहको मुद्रास्फीति ३.३२ प्रतिशतले ऋणात्मक रहेको छ, जसले बजारमा खाद्य वस्तुको मूल्य घटेको संकेत गर्दछ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस समूहको मुद्रास्फीति ९.१० प्रतिशत थियो।
त्यसैगरी, गैर–खाद्य तथा सेवा समूहको मुद्रास्फीति ३.६९ प्रतिशत कायम भएको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ३.६५ प्रतिशत को तुलनामा लगभग स्थिर देखिन्छ।

चार महिनाको औसत मुद्रास्फीति १.५३ प्रतिशत

आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो चार महिनाको औसत उपभोक्ता मुद्रास्फीति १.५३ प्रतिशत मात्र रहेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा औसत मुद्रास्फीति ४.५९ प्रतिशत थियो। यसले समग्र मूल्यस्तरमा उल्लेखनीय सुधार आएको संकेत गर्दछ।

खाद्य उप–समूहमा मिश्रित प्रवृत्ति

खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहअन्तर्गत घ्यू तथा तेल (५.२५ प्रतिशत), गैर–मदिराजन्य पेय पदार्थ (३.६१ प्रतिशत) र दुग्ध पदार्थ तथा अण्डा (१.९७ प्रतिशत) को मूल्य बढेको छ।
तर तरकारी (१४.४३ प्रतिशत), मरमसला (७.८५ प्रतिशत) तथा दाल तथा गेडागुडी (५.३६ प्रतिशत) को मूल्य उल्लेखनीय रूपमा घटेको छ, जसले समग्र खाद्य मुद्रास्फीति ऋणात्मक हुन सहयोग पुर्‍याएको छ।

गैर–खाद्य तथा सेवामा शिक्षा र विविध सेवाको मूल्य वृद्धि

गैर–खाद्य तथा सेवा समूहअन्तर्गत विविध वस्तु तथा सेवा (१५.१७ प्रतिशत), शिक्षा (७.५६ प्रतिशत), कपडा तथा जुत्ताचप्पल (६.२९ प्रतिशत), सुर्तीजन्य पदार्थ (४.८४ प्रतिशत) र फर्निसिङ तथा घरायसी उपकरण (४.५५ प्रतिशत) को मूल्य बढेको छ।
यद्यपि, बीमा तथा वित्तीय सेवा उप–समूहको मूल्य ०.२३ प्रतिशतले घटेको छ।

ग्रामीण–सहरी र प्रदेशगत अवस्था

समीक्षा महिनामा ग्रामीण क्षेत्रको मुद्रास्फीति ०.६६ प्रतिशत र सहरी क्षेत्रको १.२६ प्रतिशत रहेको छ।
प्रदेशगत रूपमा कोशी (१.८० प्रतिशत) र मधेश (१.७३ प्रतिशत) मा मुद्रास्फीति तुलनात्मक रूपमा उच्च देखिएको छ भने सुदूरपश्चिम (०.२६ प्रतिशत) र गण्डकी (०.३७ प्रतिशत) मा न्यून रहेको छ।
काठमाडौं उपत्यकामा मुद्रास्फीति १.१६ प्रतिशत कायम भएको छ।

थोक मुद्रास्फीति पनि नियन्त्रणमा

२०८२ कात्तिकमा वार्षिक विन्दुगत थोक मुद्रास्फीति २.६५ प्रतिशत रहेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ५.१६ प्रतिशत भन्दा कम हो। उपभोग्य वस्तुमा थोक मुद्रास्फीति १.९१ प्रतिशत, मध्यवर्ती वस्तुमा ३.१४ प्रतिशत र पुँजीगत वस्तुमा २.२६ प्रतिशत रहेको छ। निर्माण सामग्रीको थोक मूल्य भने ३.२४ प्रतिशतले बढेको छ।

नेपाल–भारत तुलना

२०८२ कात्तिकमा नेपालको वार्षिक उपभोक्ता मुद्रास्फीति १.११ प्रतिशत रहँदा, सन् २०२५ नोभेम्बरमा भारतको उपभोक्ता मुद्रास्फीति ०.७१ प्रतिशत रहेको छ।

खाद्य वस्तुको मूल्यमा आएको गिरावट र समग्र माग–आपूर्ति सन्तुलनका कारण मुद्रास्फीति ऐतिहासिक रूपमा न्यून स्तरमा झरेको देखिन्छ। यसले उपभोक्तालाई तत्काल राहत दिएको भए पनि, गैर–खाद्य तथा सेवाको मूल्य वृद्धि मध्यम रूपमा कायम रहेकाले दीर्घकालीन मूल्य स्थिरताका लागि सतर्क नीति आवश्यक देखिन्छ।