KRBL कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंक : चार सय ऋण खाता र तीन सय निक्षेप खाता बन्द, निक्षेपलाई सेयरमा परिणत

नेपाल राष्ट्र बैंकले समस्याग्रस्त KRBL कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकका करिब चार सय ऋण खाता र तीन सयजति निक्षेप खाता बन्द गरेको छ। नौ महिनाअघि समस्याग्रस्त घोषणा गरी नियन्त्रणमा लिइएको यो बैंक अझै उकासिने सम्भावना कम भएको देखिन्छ। राष्ट्र बैंकको व्यवस्थापन टोलीले निक्षेपकर्ताको हित जोगाउन “निक्षेपलाई सेयरमा परिणत गर्ने” विकल्पसमेत अध्ययन गर्न थालेको छ। तर, सम्पत्तिको तुलनामा दायित्व निकै ठूलो देखिएकाले समाधान खोज्न कठिनाइ बढेको छ।

सम्पत्ति र दायित्वबीचको खाडल

कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको कुल सम्पत्ति जम्मा २ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ मात्रै रहेको व्यवस्थापन टोलीले जनाएको छ। तर, बैंकमाथि चार अर्ब ३३ करोड रुपैयाँभन्दा बढीको दायित्व छ। यसरी हेर्दा करिब १ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ बराबरको खाडल देखिएको छ। यसले गर्दा बैंकलाई सामान्य अवस्थामा फर्काउन गाह्रो हुने विश्लेषकहरूको ठहर छ।

२०८१ पुस १० गते समस्याग्रस्त घोषणा भएको यो बैंक पुस ११ गतेदेखि राष्ट्र बैंकको प्रत्यक्ष नियन्त्रणमा आएको हो। यस अवधिमा बैंकले आफ्नो आन्तरिक कमजोरी मात्र होइन, व्यवस्थापन र नियमन प्रणालीमा भएको त्रुटि पनि उजागर गरेको छ।

निक्षेपकर्ताको अवस्था

बैंकमा करिब १ लाख ७ हजार निक्षेपकर्ताले ४ अर्ब ६४ करोड रुपैयाँ राखेका छन्। यतिबेला निक्षेपकर्ताको ठूला रकम फिर्ता हुने सम्भावना टाढिँदै गएको छ। असुल भएको रकमबाट सामान्य निक्षेपकर्तालाई न्यूनतम ५ हजारदेखि अधिकतम ३० हजार रुपैयाँसम्म मात्रै फिर्ता गरिएको छ। स्वास्थ्य उपचारजस्ता विशेष अवस्थामा मात्र ३० हजार रुपैयाँसम्मको फिर्ता दिने व्यवस्था गरिएको छ।

राष्ट्र बैंकको टोलीले हालसम्म ६० करोड रुपैयाँ बराबरको ऋण असुल गरेको छ। यो रकम प्रायः साना ऋणीहरू—१ करोड रुपैयाँभन्दा कम ऋण लिएका करिब साढे ४ सय ऋणीबाट उठाइएको हो। ठूला ऋण असुली भने अझै चुनौतीपूर्ण देखिन्छ। ठूला ऋणमध्ये १४ करोड रुपैयाँसम्मका केही ऋण अझै असुली प्रक्रियामा रहेका छन्।

अपचलन र अनुसन्धान

यसबीच, प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (CIB) ले बैंकमा ३ अर्ब २० करोड रुपैयाँ बराबरको अपचलन भएको प्रारम्भिक निष्कर्ष निकालेको छ। यसमा १ अर्ब ८० करोड ऋण, १ अर्ब ६० करोड नगद तथा सेयरबाट हिनामिना भएको देखाइएको छ। यससम्बन्धी मुद्दा जिल्ला अदालतमा दायर भइसकेको छ।

विशेषज्ञहरूले यसलाई केवल एक बैंकको समस्या मात्र नभई नियामक निकायको कमजोरीसमेतको परिणाम मानिरहेका छन्। बैंकमा यस्तो ठूलो मात्रामा अपचलन हुनुले व्यवस्थापन प्रणालीमै गम्भीर समस्या रहेको प्रष्ट भएको उनीहरूको भनाइ छ।

कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको संकटले ग्रामीण क्षेत्रमा रहेका साना विकास बैंकहरूमा लगानीकर्ताको विश्वास खस्किन सक्ने चेतावनी अर्थविद्हरूले दिएका छन्। ठूला व्यावसायिक बैंकभन्दा पनि स्थानीय स्तरमा चल्ने साना वित्तीय संस्थामाथि विश्वास घटे लगत्तै ग्रामीण अर्थतन्त्रमा प्रत्यक्ष असर पर्न सक्ने छ।

यस्तो अवस्थामा राष्ट्र बैंकले निक्षेपलाई सेयरमा परिणत गर्ने विकल्पलाई अघि सारे पनि सामान्य निक्षेपकर्ताका लागि यो सजिलो समाधान हुने देखिँदैन। किनभने सेयरमा परिणत गर्दा तत्काल नगद आवश्यक पर्ने निक्षेपकर्ताले राहत पाउँदैनन्।